Trong bối cảnh chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ, Việt Nam và Hàn Quốc đang từng bước mở ra hướng hợp tác mới, biến tro xỉ than từ chất thải thành tài nguyên, gắn nghiên cứu khoa học với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Ngày 19/12, tại Hà Nội, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam – Hàn Quốc lần thứ 9 với chủ đề “Dự án Flagship Khoáng hóa Carbon” đã diễn ra, thu hút đông đảo đại biểu đến từ các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và doanh nghiệp của Việt Nam, Hàn Quốc và Hoa Kỳ. Sự kiện cho thấy quyết tâm chung trong thúc đẩy hợp tác khoa học – công nghệ, phát triển khoáng sản chiến lược theo hướng bền vững.

Diễn đàn do Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam phối hợp với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (VIGMR) và Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Hàn Quốc (KIGAM) tổ chức, tiếp nối chuỗi hợp tác song phương được duy trì liên tục từ năm 2017 đến nay.

Từ tro xỉ than đến tài nguyên chiến lược

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lee Eun Kyu – Tham tán Khoa học – Công nghệ thông tin, Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam khẳng định, hợp tác trong lĩnh vực khoáng hóa carbon và khoáng sản chiến lược đang trở thành một trụ cột quan trọng trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Hàn Quốc.

Ông Lee Eun Kyu, Tham tán Khoa học - Công nghệ thông tin, Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Phương Mai.

Đại diện Hoa Kỳ, ông Barrett Bryson – Tham tán Kinh tế, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng, diễn đàn đánh dấu lần đầu tiên thiết lập khuôn khổ hợp tác khoa học – kỹ thuật chính thức giữa ba bên Việt Nam – Hàn Quốc – Hoa Kỳ trong lĩnh vực khoáng sản chiến lược.

Theo ông Barrett, trong bối cảnh chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng đang chịu nhiều sức ép, việc đa dạng hóa nguồn cung, đặc biệt là nguồn cung thứ cấp từ tro xỉ than, không chỉ mang tính đổi mới mà còn là yêu cầu tất yếu. Các khoáng sản này giữ vai trò then chốt đối với công nghệ hiện đại và có ý nghĩa quan trọng đối với mục tiêu phát triển dài hạn của Việt Nam.

Khoáng hóa carbon – lời giải cho kinh tế tuần hoàn

Trọng tâm chuyên môn của diễn đàn là các báo cáo về khoáng hóa carbon trên cơ sở tro xỉ than, thu hồi đất hiếm và khoáng sản quan trọng, sản xuất xi măng CSA và vật liệu che chắn phóng xạ phục vụ phát triển lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ.

Theo GS.TS Ahn Ji Whan – Giám đốc Trung tâm Flagship Khoáng hóa Carbon (KIGAM), tro xỉ than – vốn lâu nay bị xem là chất thải – hoàn toàn có thể trở thành nguồn tài nguyên thứ cấp có giá trị cao nếu được xử lý bằng công nghệ phù hợp. Công nghệ khoáng hóa carbon không chỉ giúp cố định CO₂, mà còn cho phép thu hồi đất hiếm, nguyên tố quan trọng và tạo ra vật liệu xây dựng xanh, phục vụ nền kinh tế tuần hoàn.

Chia sẻ từ phía Việt Nam, TS. Lê Quốc Hùng – Phó Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cho rằng, hướng tiếp cận thu hồi đất hiếm và khoáng sản quan trọng từ tro xỉ nhiệt điện gắn với công nghệ khoáng hóa carbon mang ý nghĩa chiến lược, vừa giải quyết bài toán môi trường, vừa góp phần bảo đảm an ninh tài nguyên quốc gia.

TS. Lê Quốc Hùng, Phó Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam  Ảnh: Phương Mai

Hướng tới thương mại hóa và hợp tác dài hạn

Theo TS. Trịnh Hải Sơn – Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Việt Nam và Hàn Quốc đang từng bước xây dựng phòng thí nghiệm chung và các mô hình thí điểm, hướng tới thương mại hóa công nghệ trong thời gian tới. Các mô hình này gắn với nhu cầu thực tiễn tại những địa phương có lượng tro xỉ nhiệt điện lớn như Quảng Ninh, Thái Nguyên, đồng thời hình thành hệ sinh thái nghiên cứu – thử nghiệm – đầu tư – ứng dụng trong lĩnh vực khoáng sản chiến lược.

 TS Trịnh Hải Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Ảnh: Phương Mai

Tại phiên thảo luận bàn tròn, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đại sứ quán Hoa Kỳ, VIGMR, KIGAM, các địa phương và doanh nghiệp năng lượng đã thống nhất cần sớm hoàn thiện lộ trình thương mại hóa, bắt đầu từ các dự án thí điểm quy mô pilot, thu hút nhà đầu tư và từng bước chuyển giao công nghệ song phương Việt Nam – Hàn Quốc.

Các đại biểu cũng cho rằng, việc lồng ghép các sáng kiến này vào Đối tác An ninh Khoáng sản sẽ giúp huy động nguồn lực quốc tế, bảo đảm chuỗi cung ứng bền vững cho đất hiếm và khoáng sản quan trọng.

Nền tảng hợp tác ngày càng đi vào chiều sâu

Quan hệ hợp tác giữa VIGMR và KIGAM, khởi đầu từ Bản ghi nhớ hợp tác năm 2016, đã không ngừng mở rộng sang các lĩnh vực nghiên cứu tiền khả thi, đào tạo nhân lực, triển khai dự án ba bên Việt Nam – Hàn Quốc – Hoa Kỳ và xây dựng các cơ sở thí điểm. Việc ký kết MOU giai đoạn 2024–2029, dưới sự chứng kiến của lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tiếp tục khẳng định quyết tâm đưa hợp tác nghiên cứu tiến tới chuyển giao công nghệ và ứng dụng thực tiễn.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: Phương Mai.

Theo TS. Lê Quốc Hùng, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam – Hàn Quốc lần thứ 9 là minh chứng rõ nét cho mối quan hệ hợp tác bền chặt, hiệu quả và ngày càng đi vào chiều sâu giữa hai nước. Hướng tiếp cận khoáng hóa carbon gắn với thu hồi khoáng sản chiến lược không chỉ góp phần bảo đảm an ninh tài nguyên, mà còn thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải, phù hợp với các cam kết khí hậu toàn cầu.

Trong thời gian tới, Việt Nam mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với Hàn Quốc theo hướng đẩy mạnh thí điểm, tăng cường chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, từng bước hình thành chuỗi giá trị khoáng sản công nghệ cao, thân thiện với môi trường ngay tại Việt Nam.