Hội nghị lần thứ 16 các bên tham gia Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về chống sa mạc hóa (COP16), diễn ra từ ngày 2-13/12/2024 tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia, nhằm kêu gọi các nỗ lực toàn cầu nhằm tăng cường khả năng phục hồi sau hạn hán. Với chủ đề “Đất đai của chúng ta. Tương lai của chúng ta”, đây là hội nghị tập trung vào đất đai lớn nhất của (LHQ) cho đến nay.

Được sự đồng ý của Chính phủ, đoàn đại biểu của Việt Nam do Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và PTNT, ông Trần Quang Bảo làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị.

Tại COP16 lần này, các đại biểu dự kiến sẽ quyết định các hành động tập thể để đẩy nhanh các nỗ lực phục hồi đất, tăng cường khả năng phục hồi trước hạn hán và bão cát, phục hồi sức khỏe đất và mở rộng quy mô sản xuất lương thực tích cực với thiên nhiên vào năm 2030 và sau đó.

Phiên họp khai mạc của UNCCD COP16, tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia vào ngày 02/12/2024

Theo Công ước chống sa mạc hóa của LHQ, hạn hán là suy thoái đất trong các khu vực khô hạn, bán khô hạn và vùng ẩm nửa khô hạn. Trong những năm gần đây, hạn hán xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn. Hạn hán bắt nguồn từ biến đổi khí hậu có nguy cơ làm trầm trọng thêm hiện tượng sa mạc hóa. LHQ đã từng cảnh báo quá trình sa mạc hóa là điển hình cho một trong số những “thách thức môi trường lớn nhất trong thời đại của chúng ta”. Sa mạc hóa ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực của cuộc sống, đặc biệt là môi trường và sinh kế của người dân, dẫn đến hậu quả làm mất các thảm thực vật. Sa mạc hóa khiến đồng bằng bị ngập lũ, đất bị xâm nhập mặn, suy giảm chất lượng nước và phù sa của các sông, hồ.

Hội nghị COP16 diễn ra trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang gây ra những đợt hạn hán ngày càng nghiêm trọng và kéo dài, kết hợp với nhu cầu lương thực tăng cao đang đẩy thế giới đến bờ vực khủng hoảng. Theo một báo cáo của Liên hợp quốc công bố trước thềm hội nghị, diện tích đất bị suy thoái trên toàn cầu hiện đã lên tới 15 triệu "kilomet vuông, lớn hơn cả Nam Cực và đang tăng thêm khoảng 1 triệu kilomet vuông mỗi năm.

Theo tính toán, đất đai suy thoái sẽ cản trở các nỗ lực hạn chế phát thải khí nhà kính và bảo vệ đa dạng sinh học. Ngành nông nghiệp hiện chiếm 23% tổng lượng khí nhà kính, 80% nạn phá rừng và 70% lượng nước ngọt sử dụng. Với dân số ngày càng tăng, nhu cầu về lương thực, nước sạch và tài nguyên thiên nhiên ngày càng lớn, nếu không hành động quyết liệt để bảo vệ đất đai thì con người sẽ phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng như mất an ninh lương thực, di cư hàng loạt và xung đột. Ðể đảo ngược tình trạng này và ngăn chặn sa mạc hóa, báo cáo ước tính thế giới cần khoản đầu tư rất lớn lên tới 2.600 tỷ USD vào trước năm 2030.

Bà Amina J. Mohammed, Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc nhấn mạnh 40% diện tích đất trên thế giới đang bị suy thoái và kêu gọi COP 16 ưu tiên tăng cường hợp tác quốc tế để đảo ngược tình trạng suy thoái đất và thúc đẩy phục hồi các vùng đất bị thoái hóa; đẩy mạnh nỗ lực phục hồi, qua đó thúc đẩy phát triển bền vững; và ưu tiên đầu tư tài chính vào việc chống hạn hán và sa mạc hóa.

Đại diện các khu vực, các nước tham gia UNCCD, các tổ chức quốc tế cũng phát biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ, phục hồi nâng cao sức sản xuất của đất, cũng như sự cần thiết phải tăng cường sự hợp tác quốc tế, chuyển giao tri thức, công nghệ, hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển để nâng cao khả năng chống chịu với hạn hán và suy thoái đất.

Đoàn Việt Nam tham gia đàm phán trực tiếp tại COP16, các quyết định của hội nghị sẽ được Việt Nam đưa vào Chương trình hành động quốc gia chống sa mạc hóa giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Điều này không chỉ giúp bảo vệ đất nông nghiệp - nguồn tài nguyên quan trọng của quốc gia, mà còn thể hiện trách nhiệm trong việc chung tay đạt mục tiêu đầy tham vọng của COP chống sa mạc hóa: phục hồi 1,5 tỷ ha đất thoái hóa vào năm 2030.