Sau đại dịch Covid-19 chuỗi cung ứng nông sản giữa Việt Nam và Trung Quốc bị ảnh hưởng và có dấu hiệu đứt gãy. Để thúc đẩy thương mại nông sản hai nước, từ ngày 29/5/2023 đến ngày 02/6/2023, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã thành lập đoàn công tác cùng với các doanh nghiệp, lãnh đạo các tỉnh có vùng nguyên liệu nông sản lớn sang làm việc với tỉnh Quảng Tây và Vân Nam, Trung Quốc. Đoàn do Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Trần Thanh Nam dẫn đầu.

Trung Quốc là thị trường tiêu thụ nông sản lớn của Việt Nam. Hai quốc gia gần gũi về địa lý, có chung đường biên nên có lợi thế về vận chuyển dễ dàng để hàng nông sản cung ứng tới người tiêu dùng. Trung Quốc có tuyến biên giới đường bộ thuận lợi, trong khi đó, 70% nông sản Việt Nam sang Trung Quốc là đi bằng đường bộ. Đây là lợi thế thúc đẩy nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc.

Thị trường Trung Quốc có nhu cầu lớn đối với các mặt hàng nông lâm thủy sản Việt Nam có lợi thế so sánh trong sản xuất như: Thủy sản, rau quả, gỗ và sản phẩm gỗ, thịt gia súc gia cầm. Nhiều mặt hàng có giá trị cao, có nhu cầu lớn vào thị trường Trung Quốc chưa được mở cửa như một số mặt hàng trái cây, thủy hải sản, thịt gia súc gia cầm. Tiêu chuẩn chất lượng của Trung Quốc đối với nông sản thực phẩm nhập khẩu ngang bằng, thậm chí quy định về đăng ký cấp phép, thủ tục kiểm nghiệm kiểm dịch thông quan còn chặt chẽ hơn cả thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam và ông Hứa Hiển Huy, Phó Chủ tịch Khu tự trị Dân tộc Choang tỉnh Quảng Tây

Tại các cuộc hội đàm với lãnh đạo tỉnh Quảng Tây và tỉnh Vân Nam, hai bên đã trao đổi cởi mở, chân thành và đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Các kết quả trao đổi tập trung vào các nội dung sau:

Thứ nhất, hai bên thống nhất chỉ đạo các đơn vị hải quan, kiểm dịch hai bên cửa khẩu có cơ chế thường xuyên giao lưu trao đổi quy trình nghiệp vụ, cập nhật thông tin phối hợp thông quan nhanh chóng, đặc biệt ưu tiên các mặt hàng tươi sống vào vụ thu hoạch nhằm giảm ùn ứ, thúc đẩy giao thương nông lâm thuỷ sản thông qua các cửa khẩu thuộc địa bàn hai tỉnh.

Thứ hai, nhất trí tổ chức hội chợ xúc tiến thương mại biên giới luân phiên hàng năm tại Quảng Tây, Vân Nam và các tỉnh của Việt nam có chung biên giới, nhằm tạo thêm cơ hội gặp gỡ giao thương giữa doanh nghiệp hai nước.

Thứ ba, chủ trương xúc tiến thành lập 02 hiệp hội doanh nghiệp nông sản Việt Nam - Quảng Tây và Việt Nam - Vân Nam được thông qua.

Thứ tư, hai bên đồng ý cử đơn vị đầu mối phối hợp hoàn thiện để lãnh đạo tiến đến ký Biên bản ghi nhớ về hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và PTNT với chính quyền Quảng Tây, Vân Nam trong lĩnh vực nông nghiệp vào tháng 9/2023, nhân dịp Hội chợ Trung Quốc - ASEAN. Ba lĩnh vực chính trong biên bản, gồm: Chia sẻ thông tin; Hợp tác khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trong nông nghiệp; Thiết lập cơ chế phối hợp giữa cơ quan chức năng hai bên nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam và Phó Chủ tịch tỉnh Vân Nam Dương Bân

 trao quà lưu niệm

Cũng trong khuôn khổ chuyến công tác, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng làm việc với lãnh đạo hải quan hai tỉnh Quảng Tây, Vân Nam và các bên đã cùng đi đến thống nhất 04 nhóm vấn đề chính sau:

Một là, đề xuất các giải pháp tăng năng lực thông quan gồm: tăng số lượng doanh nghiệp ưu tiên; hợp tác xuất nhập khẩu một cửa một điểm dừng; thực hiện cơ chế trao đổi mẫu chứng nhận kiểm dịch, công nhận lẫn nhau; nghiên cứu đưa hệ thống cửa khẩu thông minh vào hoạt động thí điểm.

Hai là, cử đầu mối thông tin liên lạc nhằm kịp thời phối hợp tháo gỡ vướng mắc trong giao thương nhóm mặt hàng nông lâm thủy sản.

Ba là, tổ chức họp luân phiên thường niên vào tháng 11 hàng năm giữa Cục Hải quan tỉnh Quảng Tây, Vân Nam với các cơ quan chức năng của Việt Nam nhằm rà soát, đánh giá kết quả hợp tác trong năm và định hướng triển khai trong năm tiếp theo.

Bốn là, cùng phối hợp đề xuất với Tổng cục Hải quan Trung Quốc sớm bổ sung các mặt hàng trái cây, thủy sản; bổ sung doanh nghiệp nông sản, thủy sản được phép xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc cũng như cho phép thủy sản sống của Việt Nam xuất qua cửa khẩu tỉnh Vân Nam.

Hai tỉnh Quảng Tây và Vân Nam đều đánh giá cao tiềm năng và chất lượng nông sản của nước ta, đồng thời cam kết tiếp tục có những hoạt động thúc đẩy, quảng bá, xúc tiến thương mại cho nông sản hai bên, theo hướng bổ sung cho nhau. Dù làm việc với cơ quan nào, phía bạn luôn xác định Việt Nam là đối tác thương mại quan trọng.

Bộ Nông nghiệp và PTNT khẳng định các nông sản của Việt Nam đáp ứng yêu cầu của phía Trung Quốc. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng có thông điệp gửi đến các doanh nghiệp nông sản trên cả nước: “Thị trường Trung Quốc là thị trường lớn và họ chú trọng đến chất lượng nên quy định rất nghiêm ngặt. Doanh nghiệp cần chấp hành theo đúng quy định của Trung Quốc thì hàng hóa vào thị trường này sẽ rất thuận lợi”.

Qua trao đổi cũng cho thấy, việc hợp tác thương mại giữa doanh nghiệp hai nước còn thiếu tính bền vững. Đó là chưa xây dựng được chuỗi liên kết nông sản an toàn và bền vững để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Chuỗi cung ứng chưa được xuyên suốt còn đứt gãy nên các doanh nghiệp vẫn chủ yếu bán lẻ và đi tìm mối, không có sự kết nối. Không chỉ là vấn đề về xây dựng mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói mà còn vấn đề logistic để đảm bảo vận chuyển hàng hóa thông suốt giữa hai bên. Khi hình thành chuỗi logistic này, doanh nghiệp có thể đăng ký trước thời gian thông quan ở cửa khẩu, giảm nguy cơ gây ách tắc.

Đoàn công tác Bộ NN&PTNT làm việc với Cục Hải quan Nam Ninh  tại tỉnh Quảng Tây

Chẳng hạn ở phía Trung Quốc, khi xe cách cửa khẩu khoảng 70 km, cửa khẩu hải quan đã bắt đầu làm thủ tục thông quan. Đây là kinh nghiệm Việt Nam có thể học hỏi, áp dụng mô. Nếu có thể thực hiện không những giải quyết được rất nhiều vấn đề ách tắc tại cửa khẩu mà còn truy xuất được nguồn hàng hóa. Điều này cũng đòi hỏi doanh nghiệp phải áp dụng thương mại điện tử, công nghệ số, kết nối với các cơ quan chức năng. Khi xây dựng được chuỗi kết nối, các cơ quan chức năng hai nước sẽ tạo điều kiện, tháo gỡ kịp thời nếu doanh nghiệp có vướng mắc. Qua đây, cũng có thể nắm bắt được nhu cầu nông sản từ hai phía, từ đó thúc đẩy kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước…

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng cho biết thêm, tham gia đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và PTNT  có hơn 20 doanh nghiệp trong nước nhưng về phía Trung Quốc có tới hơn 100 doanh nghiệp quan tâm và muốn biết các thông tin và hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam. Điều này khẳng định sự quan tâm của Trung Quốc đến nông sản của Việt Nam. Vấn đề quan trọng tiếp theo, chính là sớm tạo điều kiện cho doanh nghiệp hai bên tìm hiểu sâu về nhau. Một số doanh nghiệp Trung Quốc đã đặt vấn đề hợp tác với đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và PTNT. Hai bên đang tích cực nghiên cứu thành lập hiệp hội doanh nghiệp nông sản giữa Việt Nam và Quảng Tây, Vân Nam để tạo một sân chơi cho doanh nghiệp hai nước.